Hạt methi là gì? Nguồn gốc xuất sứ
Có rất nhiều bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường và mỡ máu hiện nay đã từng nghe hay từng được người thân quen giới thiệu về hạt Methi một hoặc hơn một lần nhưng để có những thông tin cụ thể, đầy đủ và rõ ràng nhất về xuất xứ của nó chưa hẳn là điều dễ dàng. Chỉ cần vào Google và vào Tìm kiếm cụm từ “Hạt Methi” ắt hẳn bạn sẽ thấy rất nhiều thông tin về công dụng của loại hạt “gia vị” này. Không phải tự nhiên hạt Methi lại được ví như “cứu tinh” của người tiểu đường cũng không phải ngẫu nhiên mà Methi được thế giới ưa chuộng và sử dụng rất nhiều như một loại thực phẩm hay gia vị thơm ngon.
HẠT METHI LÀ GÌ?
Thảo dược Methi (Fenugreek, cỏ cà ri) có tên khoa học Trigonella foenum-graecum, thuộc họ Đậu, được trồng nhiều ở vùng Tây Bắc Ấn Độ
Nhiều người từng ví von rằng, hạt methi chính là người lạ những lại quen mặt. Vị của nó nhiều người rất dễ nhận ra. Quen mặt vì trong cuộc sống hàng ngày, người Việt ta vẫn sử dụng nó nhưng lạ vì chẳng mấy ai có thể hiểu biết về loại hạt này.
Một ngàn năm trước Công nguyên tại thung lũng sông Nile (Ai Cập), cây methi được dùng để làm gia vị trong các món ăn của các Pha-ra-ông. Hạt này cũng được tìm thấy trong mộ của Tutankhamen. Vị tổ của y học thế giới là Hippocrates cũng đã dùng hạt methi để trị nóng sốt. Trong khi đó, người Ai Cập dùng hạt này để xông hương và ướp xác.
Khảo sát một số di chỉ khảo cổ học cho thấy, lịch sử của hạt methi có nhiều điểm thú vị. Từ nơi khởi phát là vùng quanh Địa Trung Hải và Tây Á, cây methi đã chu du nhiều nơi trên thế giới.Nó được các tu sĩ dòng Benedictins đưa về Trung Âu thừ thế kỷ thứ IX và Charlemagne (812) đã cổ vũ việc sử dụng cây này. Cây cũng được du nhập vào Trung Hoa từ thời nhà Tống (1057 Tây lịch).
Những người phụ nữ Ả Rập, từ Libya đến Syria sử dụng hạt này rang lên để ăn nhằm mục đích tạo thân hình đầy đặn, nẩy nở và không bị béo phì và mỡ bụng, trong khi đó, phụ nữ ở Etiopia lại ăn để có có sữa cho con bú. Một số nơi trong thế giới Ả Rập lại dùng hạt methi như một vị thuốc để tăng cường hoạt động tình dục.
Cây methi
TÊN GỌI
Hạt Methi có nhiều tên gọi khác nhau mà chúng ta có thể nhầm lẫn.
Tên khoa học của hạt Methi là fenugreek hay foenum-graecum, (bắt nguồn từ tiếng Latinh). Methi là tên gọi loại hạt này trong tiếng Ấn Độ. Ngoài ra hạt Methi có tên gọi là hạt Hồ Lô Ba (Hu Lu Ba) trong Đông Y.
Trong tiếng Thụy Điển, nó có tên là "bockhornsklöver".
Trong tiếng Đức, nó có tên là "Bockshornklee".
CHỦNG LOẠI
Fenugreek thuộc chủng họ nhà đậu, cây trưởng thành cao khoảng từ 30-60 cm. Mỗi năm cho thu hoạch 2 vụ.
SẢN XUẤT
Methi được sản xuất chủ yếu tại các nước: Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Argentina, Ai Cập, Pháp, Tây Ban Nha, Thổ Nhĩ Kì, Maroc và Trung Quốc. Trong đó Ấn Độ là quốc gia xuất khẩu nhiều nhất trên thế giới
THÀNH PHẦN
45-60% carbohydrates, chủ yếu là sợi nhầy (galactomannans);
20-30% protein cao trong lysine và tryptophan;
5-10% các loại dầu cố định (lipid); pryridine loại ancaloit chủ yếu trigonelline (0,2-0,36%), choline (0,5%), gentianine, và carpaine;
flavonoid (apigenin, luteolin, orientin, quercetin, vitexin, và isovitexin);
các axit gốc amino tự do (4-hydroxyisoleucine [0,09%], histidine, arginine, và lysine);
canxi và sắt ;
saponin (0,6-1,7%);
glycosides tạo thành sapogenins steroid khi thủy phân (diosgenin, yamogenin, tigogenin, neotigogenin);
sitosterol, vitamin A, B1, C và acid nicotinic;
0,015% tinh dầu dễ bay hơi (n-ankan và sesquiterpene).
Trong hạt Methi có chứa các thành phần là các ancaloit như ntianine,trigonelline, và carpaine. Tác dụng của hạt Methi có thể giúp hạ thấp mức đường trong máu người bệnh thông qua một số cơ chế như: Làm chậm quá trình hấp thụ của carbon, giúp ức chế quá trình vận chuyển glucose đặc biệt một hiệu ứng của hạt Methi là làm tăng số lượng thụ thể cho Insulin trong các tế bào hồng cầu, mặt khác nó giúp các mô ngoại vi có thể sử dụng được các glucose. Các bác sĩ tim mạch thường khuyên người bệnh tăng huyết áp phải kiêng ăn mặn, còn bác sĩ nội tiết lại khuyên người bệnh tiểu đường phải kiêng ăn ngọt. Kiểm soát đường huyết bằng ăn uống thôi không đủ, người mắc bệnh tiểu đường cũng cần theo dõi đường máu thường xuyên giúp kiểm soát tốt đường máu là một trong những yếu tố quyết định điều trị thành công bệnh tiểu đường vì đường máu có liên quan chặt chẽ với bệnh đái tháo đường. Và hạt Methi được xem là người bạn đáng tin cậy cho những ai đang bị đái tháo đường.
NGHIÊN CỨU CỦA METHI ẤN ĐỘ
Hạt Methi là: “Người bảo vệ” và “vũ khí hỗ trợ”
Một trong những công dụng của thảo dược methi Ấn Độ được Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và nhiều quốc gia công nhận nhưng không nhiều người Việt Nam hiểu rõ chính là trong hạt này có các hoạt tính giúp hạ đường trong máu – như một loại “vũ khí” hỗ trợ bệnh nhân trong việc chống bệnh tiểu đường. Rất nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh khả năng hạ đường của thảo dược methi, khi thử trên thú vật và cả khi thử nghiệm lâm sàng nơi người (Phytotherapy Research số 12/1998).
Bài viết đăng trên báo Doanh Nhân Sài Gòn số 138 (13-19.4.2011) – Trang 30
Những nghiên cứu và thực nghiệm trên chuột, thỏ rồi sau đó là người tự nguyện, do các bệnh viện của Ấn Độ thực hiện, đều cho thấy kết quả khả quan về tác dụng hạ đường của hạt methi. Không chỉ vậy, hạt của cây methi Ấn Độ cũng làm giảm được một số triệu chứng của tiểu đường như khát nước, đi tiểu nhiều lần, yếu mệt và sụt cân. Tại các bệnh viện ở Trung Hoa, chất saponins trích từ hạt methi Ấn Độ đã được dùng phối hợp với sulfonylureas để điều trị tiểu đường, cho thấy sự phối hợp đem lại những kết quả rất tốt, giúp bệnh nhân giảm được sulfonylurea và kiểm soát được mức đường hữu hiệu hơn.
Công trình nghiên cứu của TS. Manoj Bhat, nhà khoa học tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học tế bào Quốc gia Ấn Độ về “Hiệu quả hạ đường huyết của hạt methi”, được công bố trên Tạp chí Phytotherapy Research và The British Journal of Phamarcology, mang lại tin vui cho hàng trăm triệu người bị bệnh tiểu đường Type 2 trên thế giới. Nhà khoa học Ấn Độ này đã chỉ ra rằng, việc sử dụng hạt methi trong khẩu phần ăn của bệnh nhân tiểu đường Type1 sẽ giúp giảm mức đường trong nước tiểu xuống 54%. Nhờ sự hiện diện của chất xơ tự nhiên galactomannan, hạt methi làm giảm tốc độ hấp thụ đường vào máu. Các axit amin (4-hydroxyiso-leucine) trong thảo dược methi Ấn Độ có tác động tích cực đến việc sản xuất insulin.
Chức năng “người bảo vệ” của hạt methi được đề cập là do tác động làm hạ Cholesterol của loại hạt này. Từ thập niên 80 của thế kỷ trước, những nghiên cứu công dụng của hạt methi đã được thực hành trên chuột bình thường, chuột bị tiểu đường và thỏ, cho thấy có một loại axit amin đặc biệt trích từ hạt methi đã làm giảm rõ rệt lượng cholesterol trong huyết tương. Thử nghiệm ở người tự nguyện cũng cho kết quả tương tự.
Hạt methi của Ấn Độ còn có một số tác dụng như chống sưng, kháng sinh, diệt ký sinh trùng sốt rét… Tuy nhiên, để hạt đạt được những công dụng như trên, phải có sự phối hợp theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.
SỬ DỤNG
Lá và hạt là hai bộ phận của cây Methi được khai thác.
Methi được dùng trước hết như một loại gia vị bổ sung, và là một trong những thành phần để làm món cari Ấn Độ.
Methi được dùng như một loại thảo dược có nhiều tác dụng khác nhau mà tiêu biểu nhất là làm giảm cholesterol, làm hạ mức đường huyết cho người mắc bệnh tiểu đường, và tăng lượng sữa cho bà mẹ mang bầu....
TÁC DỤNG KHÁC CỦA HẠT METHI
Các tài liệu nghiên cứu ghi nhận trong hạt methi còn chứa protein 26,2%, lipid không no 5,8%; khoáng tố 3% gồm sắt, can-xi, phốt-pho, kẽm, ma-giê, ka-li, na-tri, man-gan, đồng; vitamin gồm có vitamin C, a-xít folic, thia min, riboflavin, niacin; chất xơ 3% và 44,2% là đường.
Alcaloit trigonellin, choline, saponin, chất dầu, flavonoid và chất nhầy trong hạt góp phần tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng, bổ sung dưỡng chất, vi lượng và góp phần chống o-xy hóa tế bào.
Chữa hơi thở và cơ thể có mùi khó chịu: Theo Lelord Kordel, nhà dinh dưỡng nổi tiếng ở Anh: "Ở những người thường xuyên uống trà pha chế từ hạt methi, chất dầu đặc biệt có trong hạt methi giúp cơ thể sạch sẽ và giúp cơ thể có mùi thơm". Chất dầu thấm sâu vào các đường, các nếp nhăn trên các màng nhầy và ngấm vào các tế bào, giúp cho các tuyến nhờn, bã mồ hôi được tẩy sạch. Nhờ đó, giúp các tế bào trẻ hóa, tinh sạch hơn, hơi thở thơm tho hơn.
Chữa sưng tấy, phỏng lửa: Nghiền lá đắp như cao dán lên chỗ sưng đau hoặc đắp lên chỗ phỏng. Nó có tác dụng làm êm dịu và làm mát.
Điều kinh: Giúp phụ nữ không đau đớn trong mỗi khi đến tháng, trị huyết trắng. Nó còn làm giảm các triệu chứng nóng bừng mặt và khô rát âm đạo ở những phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh.
Lợi ích chữa bệnh khác: Hạt methi còn có tác dụng bảo vệ tế bào gan chống lại các tác nhân gây hại như rượu, hóa chất, thực phẩm và giúp điều trị sạn thận rất tốt. Hạt còn được dùng để làm thuốc kích thích tình dục (aphrodisiac) và chữa ung thư vú. Chúng còn được ưa chuộng do nhiều lợi ích như chữa rối loạn tiêu hóa, bệnh dạ dày, chống thiếu máu, hạ sốt, sốt rét; chống nhiễm khuẩn hô hấp như viêm họng, ho, viêm phổi, viêm xoang, khó thở, nhiều đờm. Bạn có thể dùng 2 muỗng canh hạt methi cho vào 1 lít nước, đun lửa nhỏ trong 1 giờ rưỡi. Để nguội lọc lại, dùng súc miệng chữa viêm họng rất tốt.
Giúp trẻ lâu: Nhờ thành phần hạt methi có chứa các chất như butylated hydroxyanisole và butylated hydroxytoluene có tác dụng chống ô-xy hóa tế bào. Ngâm mềm, nghiền hạt rồi đắp lên mặt mỗi đêm trước khi đi ngủ 30 phút, sau đó rửa sạch với nước ấm. Loại mặt nạ này có tác dụng ngăn ngừa các vết thâm nám, mụn cám, tàn nhang, giảm khô ráp, giúp da mịn màng và tươi trẻ hơn.
Trị gàu: Ngâm 2 muỗng hạt trong nước và để qua đêm. Đến sáng hôm sau lấy hạt đã ngâm mềm đem nghiền nát thành một khối dẻo rồi bôi lên da đầu, sau đó để yên trong 1 giờ rưỡi. Gội đầu lại thật sạch, gàu sẽ giảm đáng kể.
Tăng tiết sữa: Hạt methi khô tán thành bột, trộn chung với bột mì và đường chế thành bánh để ăn. Dùng một lượng nhỏ (5-10g) hạt methi mỗi ngày sẽ giúp cơ thể mau phục hồi sau sinh. Hạt xay thô uống mỗi ngày có tác dụng tăng tiết sữa.
Làm gia vị: Ở Ấn Độ, nhà nhà đều sử dụng hạt methi như một gia vị không thể thiếu để làm thơm các món ăn. Nó được trộn chung với bột nghệ và lá cà-ri. Họ cũng dùng nó để làm bánh mì và các loại bánh nướng.
Hạt có vị hơi đắng, gần như cần tây. Trong ẩm thực, tốt nhất là rang khô nhẹ trước khi ăn để giảm vị đắng (tuy nhiên nếu rang quá độ, hạt sẽ mất ngon). Dược sĩ Lê Kim Phụng (Tạp chí Sức Khỏe số 04, ra ngày Thứ Ba 01/03/2011, Mục "Phòng y học cổ truyền").
Phòng chống bệnh tiểu đường sẽ gửi tới bạn đọc thêm thật nhiều thông tin về các sử dụng, hiệu quả và cách đặt hàng hạt Methi.
Ý ki?n b?n d?c [0]
Xin dùng Gmail và d? l?i ý ki?n c?a b?n